Trong tâm trí nhiều người, Parkinson là căn bệnh gắn liền với tuổi già – với hình ảnh những bàn tay run run, bước đi chậm chạp và khuôn mặt đờ đẫn. Nhưng thật đáng lo ngại, ngày nay căn bệnh này đang âm thầm trẻ hóa, tấn công cả những người ở độ tuổi đôi mươi, ba mươi – độ tuổi đáng ra đang tràn đầy sức sống.
Parkinson không còn là “đặc quyền” của tuổi già
Theo các chuyên gia thần kinh, bệnh Parkinson có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi, tuy tỷ lệ tăng dần theo năm tháng nhưng hiện nay đang có xu hướng trẻ hóa rõ rệt.
Một nghiên cứu của Bệnh viện Thiên Đàn Bắc Kinh, đăng trên tạp chí học thuật BMJ, dự báo rằng từ năm 2021 đến 2050, nhóm tuổi 20–40 sẽ là nhóm có tốc độ mắc bệnh nhanh nhất. Số ca Parkinson khởi phát sớm đang tăng lên từng năm.
Triệu chứng ban đầu dễ bị nhầm lẫn – khiến bệnh âm thầm tiến triển
Parkinson thường bắt đầu bằng những dấu hiệu nhỏ đến mức khó nhận ra:
Run tay, run chân khi nghỉ ngơi
Cử động chậm chạp, cơ thể cứng đờ, đi lại nặng nề
Khuôn mặt ít biểu cảm, bước đi không còn vung tay tự nhiên
Chữ viết nhỏ dần, nét chữ run và rối
Nhiều người lại không hề run, mà chỉ thấy mất ngủ, lo âu, trầm cảm hoặc táo bón kéo dài. Thậm chí có người chỉ cảm thấy đau lưng, vai gáy, cổ, nên dễ nhầm với bệnh cột sống hoặc mỏi cơ thông thường. Chính vì thế, bệnh thường bị bỏ qua cho đến khi đã tiến triển nặng.
Vì sao căn bệnh này ngày càng “trẻ hóa”?
Yếu tố di truyền
Các nhà khoa học đã xác định nhiều gen liên quan đến Parkinson. Khoảng 10–15% người bệnh trẻ có yếu tố di truyền rõ ràng. Những đột biến gen này làm rối loạn hoạt động của tế bào thần kinh dopamin – nguyên nhân trực tiếp dẫn đến bệnh.
Ô nhiễm môi trường và hóa chất độc hại
Thuốc trừ sâu, kim loại nặng, khói bụi và các chất độc trong môi trường hiện nay đang “tấn công” hệ thần kinh của con người, đặc biệt là giới trẻ sống tại đô thị. Những tổn thương này diễn ra âm thầm nhưng lâu dài, làm tăng nguy cơ mắc Parkinson.
Lối sống thiếu lành mạnh
Thức khuya, căng thẳng kéo dài, ít vận động, ăn nhiều chất béo và đường – tất cả khiến não bộ mệt mỏi, mất cân bằng các chất dẫn truyền thần kinh. Chính stress là một “kẻ giấu mặt” khiến nhiều người trẻ rơi vào vòng xoáy lão hóa thần kinh sớm.
Chấn thương sọ não
Những va chạm mạnh trong thể thao hoặc tai nạn giao thông có thể làm tổn thương các tế bào sản sinh dopamine – từ đó kích hoạt tiến trình Parkinson sớm hơn.
Công nghệ hiện đại – Hy vọng mới cho người bệnh Parkinson
May mắn thay, y học đang có những bước tiến đáng kể trong phát hiện sớm và kiểm soát bệnh:
PET-CT và xét nghiệm gen giúp phát hiện rối loạn thần kinh ngay từ giai đoạn tiền triệu chứng.
Trí tuệ nhân tạo (AI) đang được ứng dụng để phân tích giọng nói, biểu cảm khuôn mặt, dáng đi… giúp nhận diện sớm những thay đổi đặc trưng của bệnh Parkinson.
Đồng hồ và thiết bị đeo thông minh cho phép bác sĩ theo dõi vận động và tiến triển bệnh hằng ngày của bệnh nhân.
Đặc biệt, công nghệ kích thích não sâu (Deep Brain Stimulation) nay đã phát triển vượt bậc – có thể tự điều chỉnh theo tín hiệu não, giúp định hướng dòng điện chính xác, giảm tác dụng phụ và cải thiện khả năng vận động đáng kể.
Sống khỏe cùng Parkinson – Hoàn toàn có thể
Ngoài y học công nghệ cao, lối sống tích cực cũng đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc làm chậm tiến triển bệnh:
Duy trì vận động nhẹ nhàng mỗi ngày như khiêu vũ, Thái Cực Quyền hoặc các bài tập cường độ cao ngắt quãng (HIIT).
Áp dụng chế độ ăn Địa Trung Hải giàu rau xanh, cá, hạt và chất xơ – giúp bảo vệ hệ vi sinh đường ruột và hỗ trợ não bộ.
Giữ tinh thần lạc quan, hạn chế căng thẳng – vì một tâm trí bình an chính là “liều thuốc” tự nhiên mạnh mẽ nhất cho hệ thần kinh.
Thông điệp cuối cùng
Parkinson không còn là câu chuyện của tuổi già. Nó có thể đến sớm, âm thầm và không báo trước. Nhưng nếu được phát hiện sớm, can thiệp đúng cách và sống khoa học, người bệnh hoàn toàn có thể kiểm soát tốt tình trạng của mình, tiếp tục sống năng động, vui khỏe và ý nghĩa mỗi ngày.